BAČ: Sakralni objekat u Baču dobiće od jeseni prostor u kojem će moći da se vide svedočanstava iz prethodnih osam vekova, od arhitekture i slikarstva do eksponata primenjene umetnosti, piše „Politika“.
Fratru Josipu Špeharu iz franjevačkog samostana u Baču poslednjih meseci društvo su majstori i restauratori. Zdanje s kraja 12. veka uređuje se kako bi u septembru bilo otvoreno za posetioce sa novim muzejsko-obrazovnim sadržajem koji ipak neće dovesti u pitanje versku poziciju objekta.
Obnova je počela pre dve godine u okviru projekta „Vekovi Bača” koji sprovodi Pokrajinski zavod za zaštitu spomenika kulture. Kako kaže konzervatorka dr Slavica Vujović, načelnica Arhitektonskog sektora Zavoda, samostan u Baču je jedinstveno i fascinantno kulturno dobro, samo po sebi muzejski eksponat u kojem su sačuvani autentični tragovi života duži od osam vekova.
Radovi su finansirani iz donacije Evropske unije, dobijene novembra 2016, a do koje mere će biti završeni do jeseni zavisi od priliva novca. Republičko Ministarstvo kulture i informisanja izostavilo je podršku ovom projektu u „Gradovima u fokusu 2018”, kaže naša sagovornica.
Posetioci će prolaskom kroz kapiju i ulaskom u dvorište i u crkvu posvećenu Uznesenju Marije, ili delove samostana, na jednom mestu moći da se susretnu sa različitim epohama i pravcima, od gotike do renesanse, kaže fratar Špehar za „Politiku“.
Orgulje se daleko čuju
Mehaničke orgulje u samostanu u Baču, na kakvim je svirao i Bah, jedne su od najstarijih na području Vojvodine i ovog dela Evrope. Prve su bile postavljene 1716. da bi bile modernizovane – zamenjene novim i većim 1827. godine. Sastoje se od dva manuala, 16 registara i oko 1.000 svirala, i sve je u funkciji. Kada svira fratar Špehar ili jedan student iz Bača, zvuk se čuje daleko po ravnici.
Izgradnju samostana počeli su krajem 12. veka pripadnici viteškog reda kanonici Svetog groba jerusalimskog i to podizanjem manje crkve romaničkog stila. Tokom druge polovine 14. veka franjevci su je dogradili u gotičkom stilu podigavši visoki zvonik – kulu, zgradu samostana.
Arheolozi su prilikom istraživanja našli trag da je postojao opkop sa vodom, dodatim zidovima i kulama, što potvrđuje da je izgledao identično poput utvrđenja i samostana u čitavoj Ugarskoj u to doba.
[wonderplugin_slider id=64]
Dolaskom Turaka u 16. veku samostan je pretvoren u džamiju. I danas je vidljiv i veoma očuvan trag turskog graditeljstva: mihrab, niša u zidu uvek građena u pravcu Meke gde se okretalo tokom molitve, na južnom zidu samostanske crkve.
Sa odlaskom osmanlija, u crkvu se krajem 17. veka vraćaju franjevci – današnji izgled je iz perioda od 1734. do 1768. godine. Kako su tu ostali više od tri veka, u riznici su sačuvane vredne knjige, stari predmeti, posuđe, tekstil…
Nakon završetka obnove u muzejskom delu će biti stalna arheološka postavka sa tematskim celinama koje bi trebalo da potvrde dugi kontinuitet života na ovom mestu, od praistorije do 18. veka.
– Biće izloženi najreprezentativniji predmeti iz kolekcije liturgijskog ruha, kao što su misnice, pluvijali i stole, i predmeta poput profane keramike, porculana, stakla… – nabraja dr Vujović.
Postavka ima cilj da predstavi i život ove monaške zajednice i njen doprinos lokalnoj kulturi i istoriji kao čuvara vrednih artefakata. Na muzejskoj postavci rade stručnjaci Muzeja Vojvodine, Etnografskog muzeja u Beogradu i Ministarstva kulture Republike Hrvatske.
Novi način korišćenja kulturnih dobara
Otvaranjem izložbenog dela u samostanu on postaje deo „difuznog muzeja” raspršenog po celom Baču i okolini. U te spomenike kulture spadaju Tvrđava Bač i manastir Bođani koji su kroz objedinjeni projekat „ Vekovi Bača” Pokrajinskog zavoda za zaštitu spomenika kulture restaurirani u skladu sa novim načinom očuvanja i korišćenja kulturnih dobara u Srbiji.
