Rezervat biosfere kroz Srbiju, Hrvatsku, Mađarsku, Austriju i Sloveniju, takozvani „Evropski Amazon“, koji će obuhvatiti površinu od čak milion hektara, korak je bliže realizaciji, budući da je na ovogodišnjoj konferenciji Unesko na listu rezervata biosfere dodao i rezervat „Mura“ u Sloveniji, navodi se u saopštenju Svetske organizacije za prirodu.
„Bačko Podunavlje“ u Srbiji upisano je pre godinu dana na Uneskovu listu rezervata biosfere, rezervati u Mađarskoj i Hrvatskoj proglašeni su 2012. godine, dok se sada čeka i nominacija Austrije.
Do sada je pod zaštitom Uneska 850.000 hektara prirodnih i kulturnih područja uz reke Muru, Dravu i Dunav, dok će se „Evropski Amazon“, koji će se prostirati kroz pet država, obuhvatiti površinu od milion hektara, kažu u Svetskoj organizaciji za prirodu WWF.
„Nedavno smo obeležili godinu dana od kada se rezervat biosfere ‘Bačko Podunavlje’ u Srbiji pridružio svetskoj mreži u okviru programa Čovek i priroda“, rekla je za Tanjug koordinatorka projekta Mura-Drava-Dunav u Srbiji iz WWF Adrija Duška Dimović.
Objasnila je da taj program podrazumeva ne samo zaštitu prirode, već harmoničan odnos između ljudi i prirode, balans kojim se očuvanje prirode uspostavlja u funkciji održivog razvoja.
Dimićeva ističe da se u okviru rezervata biosfere „Bačko Podunavlje“, koji se prostire na područjima opština Sombor, Apatin, Odžaci, Bač i Bačka Palanka na površini od 176.635 hektara, nalaze četiri zaštićena područja, među kojima su izuzetno vredni Specijalni rezervati prirode „Gornje Podunavlje“ i „Karađorđevo“.
Uporedo sa inicijativom o uspostavljanju rezervata biosfere u pet zemalja, u tim zemljama se sprovode projekti koje kofinansira EU, kako bi se ostvarile zajedničke mere zaštite prirode.
Razvijaju se aktivnosti zasnovane na principima održivog turizma, kao što je biciklistička tura kroz „Evropski Amazon“, koja će pratiti tok tri reke – Mure, Drave i Dunava.
Od 2021. godine zaljubljenici u sport i prirodu moći će biciklom da obiđu kulturne i prirodne vrednosti ovih područja.
Istovremeno se sprovodi revitalizacija reka radi uspostavljanja novih prirodnih staništa i prostora za ljudske aktivnosti.
Rezervat biosfere “Bačko Podunavlje” se nalazi na severozapadu Vojvodine i deo je “Evropskog Amazona”, koje predstavlja jednu od najočuvanijih ritsko-močvarnih celina na čitavom toku Dunava.
Ovaj jedinstveni rečni predeo područje je izuzetne biološke raznovrsnosti i centar retkih prirodnih staništa kao što su prostrane plavne šume, ade, rukavci i peščane rečne obale.
U okviru rezervata biosfere “Bačko Podunavlje” koji se prostire na područjima opština Sombor, Apatin, Odžaci, Bač i Bačka Palanka na površini od 176.635 hektara, nalaze se četiri zaštićena područja, među kojima je izuzetno vredan Specijalni rezervati prirode “Gornje Podunavlje”.
Zbog svojih izuzetnih prirodnih vrednosti Gornje Podunavlje je 1989. godine proglašeno za međunarodno značajno stanište ptica (IBA).
Geografski položaj
Rezervat je ostatak nekadašnjih prostranih plavnih predela Podunavlja. Čine ga sledeće celine: Monoštorski rit, Apatinski rit, područja Štrpca, Kozare i Karapandže. Najveći deo teritorije pokriven je kompleksima ritskih plavnih šuma.
Ovakvi očuvani izvorni biotopi retko gde se mogu sresti, kako kod nas, tako i u Evropi. Zajedno sa desnom obalom, plavnim područjem u Baranji u Hrvatskoj poznatom po Kopačkom ritu i plavnim područjem Karapandža u Mađarskoj čini prirodnu celinu.
Sastavni je deo potencijalnog Rezervata biosfere “Drava-Mura” i nalazi se na spisku potencijalnih vlažnih područja za upis na listu Ramsarske konvencije.
Specijalni rezervat prirode “Gornje Podunavlje” stavljen je pod zaštitu države 20. jula 2001. kao prirodno dobro 1. kategorije (od izuzetnog značaja za Republiku).
Spektakularna flora i fauna
Ritske šume – prašume, ritovi i močvare daruju iskonsku lepotu u kojoj caruju ritski jelen i hrast lužnjak, su samo jedan deo prelepog spoja kopnenih i vodenih ekosistema.
Voda je staništa reliktnih, retkih i ugroženih biljnih vrsta (borak, rebratica, jezičasti ljutić, beli i žuti lokvanja, močvarni kaćunak i dr.).
Pogledaj: Izrada Lokalnog akcionog plana biosfere Bačko podunavlje
U Gornjem Podunavlju živi 55 vrsta riba, 11 vrsta vodozemaca, 9 vrsta gmizavaca, 230 vrsta ptica i 51 vrsta sisara, kao i ogroman broj beskičmenjaka, od kojih je fascinantna fauna dnevnih leptira sa preko 60 vrsta.
Ukupna drvna zapremina iznosi preko 1.300.000 kubnih metara od cega 40 odsto čine intezivni zasadi euroameričkih topola.
Preko 30 životinjskih vrsta nalazi se na Preliminarnoj listi flore Srbije, kao prirodnih retkosti.
Životinjske vrste od specijalnog značaja koje u njemu žive su:
Orao belorepan (Haliaetus albicilla) – najveća ptica grabljivica srednje Evrope. Vrsta čija je ugroženost poprimila međunarodne razmere. Od tridesetak parova, koliko ih živi u Srbiji, odnosno Vojvodini, trećina se gnezdi na području Specijalnog rezervata prirode “Gornje Podunavlje”.
Crna roda (Ciconia nigra)
Vrsta koja je proglašena za prirodnu retkost u Srbiji. Na području Specijalnog rezervata nalazi se 20-25 gnezdećih parova, što predstavlja četvrtinu nacionalne populacije.
Veliki kormoran (Phalacrocoradž carbo)
Vrsta koja je tokom 20-tog veka izumrla kao gnezdarica u Srbiji. U poslednjih petnaestak godina pojavile su se četiri kolonije u Vojvodini.
Kolonije čaplji (Ardea sp., Ardeola sp., Nycticoradž sp., Egretta sp.)
Prema rezultatima detaljnog kartiranja, koje je izvršeno tokom 1999. godine, evidentirano je nekoliko stalnih kolonija čaplji na području Specijalnog rezervata.
Divlje patke (Anas sp., Aythya sp.) i divlje guske (Anser sp.)
Vrste koje se ovde koncentrišu uglavnom tokom zimovanja i u periodu migracija. U tom periodu okupi se više desetina hiljada jedinki.
