Srpski narodni učitelj u penziji Srdan Uvalić (otac dr Borislava Uvalića), koga je pred mađarskim sudom optužio nametnuti patrijarh German Anđelić, sahranjen je na Almaškom groblju u ponedeljak 22. marta 1938. godine.
Srdan Uvalić je punih trideset devet godina bio prosvetni radnik u našem narodu, a uz to je uvek bio jedan od najodlučnijih boraca za narodna prava. Umro je u 86. godini života svoga, a za njega se zaista može reći da je usnuo snom pravednika.
On se svojski odužio svome narodu, radeći neumorno u školi i van škole za opšte dobro i odranivši četiri sina i tri kćeri, koji su u radu za narod išli stopama svoga babe, Bog mu je pak dao i tu radost da vidi i praunučad.
Po prirodi svojoj bio je Srdan Uvalić skroman, ali je, kada je bila reč o narodu i njegovim pravima, bio vatra živa. Kao čvrst karakter, nije skretao sa pravog puta i nije se plašio pretnji. Zato se još u doba Svetozara Miletića pročulo njegovo ime u našem narodu, a istrajao je i u borbama koja su vođena na čelu sa Jašom Tomićem.
Rodom je bio iz Novog Sv. Ivana u Mađarskoj (od oca Pantelejmona, prim. L.N.) ali je učiteljevao u Bačkoj, najpre u Tovariševu, zatim u Kuli, a završio je u Laliću, gde je radio 25 godina. Svuda je ostavio najlepšu uspomenu ne samo kao učitelj, nego i kao narodni borac.
Naročito se pak pročuo u našem narodu povodom tužbe, koju je protiv njega podneo, kod mađarskog suda u Kuli, zloglasni patrijarh German Anđelić, koga je car i kralj Franja Josif silom svoje vlasti nametnuo za patrijarha pravoslavnim Srbima – iako je on, Franja Josif, bio rimokatolik, a German Anđelić nije dobio u srpskom narodno-crkvenom saboru više od 11 glasova, dok su njegovi protivnici – najpre popularni budimski vladika Arsenije Stojković, a za njim i plaščanski vladika Teofan Živković – dobili po 53 glasa.
Franja Josif je hteo po svaku cenu Germana Anđelića – i on ga je silom svoje vlasti namentuo. Ovo nasilje Franje Josifa primljeno je u našem narodu sa najvećim ogorčenjem, koje je obuzelo i Srdana Uvalića, kao i sve rodoljubive Srbe. Desilo se pak, da je Srdan Uvalić na desetak dana posle objavljenog imenovanja Germana Anđelića za patrijarha otišao na crkvenu slavu u Tovariševo (Sv. Grigorije, prim. L.N.), gde je u privatnom društvu došlo do oštrih reči zbog tog imenovanja, a iz tih oštrih reči izrodila se parnica, koja je proslavila Srdana Uvalića u našem narodu kao neustrašivog borca.
O tome je u 30. broju Miletićeve „Zastave“ (od 7.marta 1883. godine, po novom kalendaru, prim. L.N.) izašao ovaj dopis:
Somborske okoline (proces Anđelića protiv učitelja Uvalića) 4. februara 1883. g., pročitana je kod Kulskog kraljevskog suda presuda najvišeg tj. trećestepenog suda, donesena na tužbu naimenovanog patrijarha Anđelića, protiv kulskog narodnog učitelja Uvalića, kojeg je isti zbog klevete i uvrede časti tužio.
Pogledaj: Prilozi za biografiju dr Radivoja Uvalića
Kako se do danas nije našlo veštije pero da ovu stvar na javnost iznese, to ću ja ukoliko mi je ta stvar poznata, da je saopštim. G. Srdan Uvalić bio je prošle, 1882. godine, 25. januara (7.februara po novom kalendaru, prim. L.N. )u Tovariševu, kod svojih prijatelja u crkvenoj slavi. Kod tamošnjeg administratora, Stevana Protića (potonji katiheta u Mostaru i Sarajevu – pisac i satiričar, prim. L.N.), desilo se društvu sa poznatim pop-Petrom sentivanskim (iz Despotova, prim. L.N.) koji odmah po klerikalskom običaju poče grditi i svakojakim nazivati narodnjake. Time je isti izazvao Srdana Uvalića na prepirku, koji je po svojoj naravi vatren, branilac avtonomije kao i svoje narodnosti.
Može biti da je stoga tom prilikom malo oporije govorio protiv postupka jerarhije (sveštenstva, prim. L.N.), a na ime protiv postupka naimenovanog patrijarha, no podli i niski duhovi oklevetaše ga. Srdana Uvalića, tako da ga je ovaj (German Anđelić) zbog klevete i uvrede časti Kulskom kraljevskom sudu tužio.
Pogledaj: Izjava dr Radivoja Uvalića (5)
