Kao državna tvorevina nastala u epohi feudalizma opstanak Austrougarske zavisio je od lojalnosti naroda monarhije dinastiji Habzburg.
Izbijanje Prvog svetskog rata i loše vođstvo u ratnim operacijama dodatno je pogoršalo stanje u Monarhiji i dalo njenim narodima opravdanje da svoju sreću pronađu u svojim nezavisnim državama ili preko prisajedinjenjem sa maticom.
Od 1914. do kraja rata u Monarhiji raste inflacija, smanjuje se drastično poljoprivredna i industrijska proizvodnja, dolazi do sve masovnijeg osipanja vojske i obrazovanja „zelenog kadra“ u unutrašnjosti zemlje. I pored teškog stanja Saveznici su želeli da očuvaju Austrougarsku.
Američki predsednik Vudro Vilson 8. januara 1918. predstavlja svoj program u 14 tačaka kojima austrougarskim na- rodima predlaže davanje što širih autonomija. Do kompromisnog rešenja sa Saveznicima i svojim narodima podanicima pokušao je da dođe car Karlo I otvaranjem tajnih pregovora o separatnom miru i donošenjem plana o federalnom preuređenju zemlje.
Plan federacije predviđao je obrazovanje sedam autonomnih jedinica: Austrije, Ugarske, Transilvanije, Čehoslovačke, Galicije, Trsta i Jugoslavije. Na drugoj strani potlačeni narodi Austrougarske na konferenciji u Rimu aprila 1918. Saveznicima i Centralnim silama jasno su stavili do znanja njihove težnje za nezavisnošću. Ubrzo po konferenciji došlo je do pokreta narodnih veća.
Narodna veća širom Monarhije na sebe preuzimaju ingerencije vlasti i pripremaju podlogu za nacionalno ujedinjenje. Promena političke klime uticao je na SAD da odustane od svojih namera očuvanja Austrougarske.
Istu odluku tokom leta 1918. donele su Velika Britanija i Francuska. Vlast austrougarske na južnoslovenskom području od proleća 1918. postepeno se raspada. Svesni skorijeg kraja rata poslanici Jugoslovenskog kluba u Carskom parlamentu na sastanku 2. i 3. marta 1918. u Zagrebu donose odluku o potrebi obrazovanja Narodnog vijeća Slovenaca, Hrvata i Srba u Zagrebu.
Tokom sastanka do izražaja su došle dve struje: prva koja je zahtevala ujedinjenje sa Kraljevinom Srbijom i Crnom Gorom i druga koja je želela da se to ujedinjenje ostvari u granicama Austrougarske pod patronatom Habzburške dinastije. Vodeći se odlukama martovskog sastanka 2. juna proglašena je Narodna organizacija Srba, Hrvata i Slovenaca u Dalmaciji, a 16. avgusta Narodni savet za Sloveniju.
Narodna veća obrazuju svoja pokrajnska, sreska i seoska predstavništva, a za potrebe održavanja mira svoju miliciju, tj. narodnu stražu. U Zagrebu nakon dugog iščekivanja 6. oktobra osnovano je Narodno vijeće SHS koje 19. oktobra 1918. odbacuje manifest cara Karla I o preuređenju države i time stvara podlogu za raskid veza sa Monarhijom.
Deset dana kasnije Hrvatski sabor donosi odluku o zvaničnom prekidu svih državno-pravnih veza sa Austrougarskom. Nakon oslobođenja Beograda 1. novembra 1918. Nikola Pašić odlučuje da iskoristi povoljnu priliku i pozove članove Jugoslovenskog odbora i Narodnog vijeća na novi dogovor u Ženevu.
Na konferenciji koja je trajala od 6. do 9. novembra 1918. potvrđene su ranije usvojene Niška i Krfska deklaracija i donete su odluke o: ujedinjenju svih Jugoslovena državu SHS, oformiranju mešovitog političkog tela u koje bi ušli članovi Narodnog vijeća SHS i srpske vlade koji bi vodio spoljašnje i unutrašnje poslove zemlje i sproveo neophodne pripreme za donošenje ustava, kao i da se spoljašnje granice države odrede pravom saoopredeljenja naroda i da se uputi poziv Crnoj Gori da uđe u novu državu.
Dana 1. decembra 1918. proglašeno je ujedinjenje južnoslovenskih naroda u zajedničku državu u Krsmanovićevoj palati u Beogradu. Njime je formirana nova država Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca sa 13 miliona stanovnika na teritoriji od 248 666 km2.
U novoj državi su Srbi činili većinu sa 39 %. Na Vidovdan 1921. Kraljevina SHS dobila je svoj prvi ustav i njime su bile potvrđene sve ranije ratne deklaracije i dogovori čime je zvanično završen proces formiranja prve južnoslovenske države.
