Na teritoriji Srbije registrovano je više od 18.000 pojedinačnih klizišta, a procenjuje se da ih ima duplo više.
Uprkos činjenici da je trećina zemlje pod rizikom i da se posle svake poplave aktiviraju nova „žarišta“, katastar klizišta i dalje ne postoji. Bez njega i prostornih planova gradova i opština, odnosno bez postojanja jasne slike o tome da li je to zemljište sklono kretanju, lokalne samouprave izdaju dozvole za gradnju.
„Najveća su ona klizišta uz desnu obalu Dunava, gotovo u kontinuitetu od Neština do Smedereva. Značajna su i ona kod Sremske Kamenice, koja ugrožavaju magistralni put, zatim klizište „Čortanovci“, koje preti pruzi Beograd – Novi Sad, kao i dva novonastala klizišta u zoni mostova na Dunavu: Mosta slobode u Novom Sadu i mosta kod Beške. Ugrožena je i desna strana Dunava u široj zoni Beograda – Karaburma, Mirijevo, Vinča, Ritopek, Grocka, a ima ih i ka Smederevu, u okolini Donjeg Milanovca, Tekije i Kladova. Od klizišta pored desne obale Save najveća su Umka, Provo i Duboko“, priča za Novosti Dobrica Damnjanović, iz Geološkog zavoda Srbije.
[wonderplugin_slider id=9]
Prema Damnjanovićevim rečima, na području centralne i južne Srbije postoji veliki broj aktivnih klizišta, a „Jovac“ kod Vladičinog Hana, nastao 1981, veličine je tri kilometra kvadratna.
„Pre četiri godine, u majskim poplavama 2014. godine, pokrenuta su klizišta u zapadnoj Srbiji, u opštinama Bajina Bašta, Zvornik, Krupanj, Osečina, Valjevo, Kosjerić i Loznica.Ipak, od svih su najveća Provalija, kod stare železare na ulasku u Smedervo, Umka sa Dubokim, Mramor kod Niša, Jovac kod Vladičinog Hana, Zavoj kod Pirota, Glišine vode u Priboju i Mirijevo“, dodaje on.
Tokom 2015, uz pomoć donacije Vlade Japana urađen je projekat „Harmonizacija podataka o klizištima i obučavanje lokalnih samouprava za njihovo praćenje – Budi svestan“. U toku tog projekta registrovano je 2.200 klizišta na području 27 opština koje su tokom 2014. godine proglasile vanredno stanje.
Kako bi se znalo gde postoji opasnost od proklizavanja tla, ali i šta može i gde može da se gradi, potrebno je načiniti katastar klizišta.
„Katastar se radi da bi se se poboljšala mogućnost predviđanja opasnosti od klizišta i izdvojile opasne i rizične zone. Njegovo postojanje omogućilo bi Sektoru za vanredne situacije MUP da prati stanje i sprovođenje preventivnih mera i da planira potrebna sredstva i snage za zaštitu i spasavanje ljudi i dobara. Karte su neophodne i da bi se dobili osnovni podaci o načinima korišćenja terena za izgradnju objekata i infrastrukture“, priča Damnjanović.
Problem je i to što lokalne samouprave nemaju stručne ljude da procene da li je neko zemljište na kliznom terenu. Tako se olako izdaju dozvole za gradnju i ozakonjenje objekte.
U periodu od 2014. do danas, bilo po osnovu Zakona o otklanjanju posledica poplava, bilo po Zakonu o obnovi nakon elementarne i druge nepogode, Vlada Srbije je posredstvom Kancelarije za upravljanje javnim ulaganjima sanirala 44 klizišta koja su lokalne samouprave kandidovale za sanaciju i za koja su uradile i dostavile projektno-tehničku dokumentaciju.
Ipak, u Kancelariji napominju da država nema pravni osnov da pomogne građanima čiji su objekti zbog klizišta oštećeni ili srušeni pre 2014. godine.
