U selu Pivnicama, 1846. godine podignut je veliki, kameni, crvenomermerni krst, od tadašnjih blagočestivih pravoslavnih žitelja, što se vidi po natpisu na njemu koji, u transkripciji sa ruskoslovenskog jezika na kojem je pisan, glasi: „Vo slavu Svjatija, Jedinosuštnija, Nerazdjelimija Trojici Otca i Sina i Svjatago Duha, Krest sej Gospodenj, darodanijami Pravoslavnih i Blagogovjejnih žitelj Pivničkih, vozdvignut jest ljeta Gospodnja 1846-go, dne 6-go, mjesjaca noemvrija.”
Ovaj krst je podignut u vreme administriranja Bačkom eparhijom episkopa Arsenija (Stojkovića) od 1843. do 1851. godine, pošto je Eparhija bila upražnjena posle upokojenja episkopa bačkog Georgija (Hranislava), koji je episkopstvovao na ovoj katedri od 1839. do 1843. godine.
U to vreme, sveštenoslužitelji u Svetouspenskoj crkvi u Pivnicama (podignuta 1750, a osveštana 1754. godine), bili su parosi Stefan Trifunović (službovao od 1832. do 1857, kada se i upokojio) i Mihail Apić (službovao od 1833. do 1864, a upokojio se 1870).
Prvi put je pismeno zabeleženo postojanje krsta i ograde oko njega u najstarijem sačuvanom zapisniku Crkvene opštine, od 1869. do 1882. godine. Na sednici održanoj 27. jula 1870. godine, doneta je odluka da se nalaže da treba „majstor dva puta ogradu i letve oko krsta stojeća sa zelenom bojom dvaput bojadisati”. (Ograda koja se pominje obnovljena je 1900.godine, trudom Đuke Teodorovića i supruge mu Jelene, rođ. Dunđerski, kako je stojalo na tabli ograde).
Veliki krst je bio postavljen na sredini sela, gde su se uglavnom i u drugim mestima ovakvi krstovi nalazili. Međutim, od 1910. godine počinje da se govori o njegovom premeštanju sa toga mesta. U zapisniku br. 16, na sednici Crkvene opštine održane 30. maja/12. juna 1910. godine, zabeleženo je kako „Lazar Beljanski predlaže Skupštini da se posavetuju šta da se radi s krstom što je na sred sela, pošto se gradi kaldrma, te se baš posred krsta meri tako da se mora preneti sa dosadašnjeg mesta”.
Skupština posle savetovanja rešava da se umoli prečasna Konzistorija da na merodavnom mestu poradi da se krst koji se na sred sela nalazi ne premešta, pošto je ionako trošan, te se je bojati da se ne iskrha, a pošto je sokak ionako širok, te ima mesta i pored njega za kaldrmu.
Iz ovoga vidimo da časnici tadašnje Crkvene opštine nisu bili za to da se krst premešta iz razloga koji su naveli. (Nismo uspeli da pronađemo akt upućen Konzistoriji niti odgovor iste na nju, ukoliko je prepiske bilo). Posle više od godinu dana, u zapisniku br. 43, na sednici Crkvene opštine, održane 28. avgusta/10. septembra 1911, „predsednik izveštava da je pozvat krst sa sred kaldrme na raskršću kod Vjenka Mirkova premestiti iz razloga što smeta putu. Rešeno je preneti na paraški drum kod Đoke Prkosovca jaroša.
”Krst je, dakle, ipak morao da bude prenet. Moguće je da je u toku vremena krst ponovo vraćen na sred sela Pivnica, posle oslobođenja, 1918. godine, mada taj podatak nismo pronašli u zapisnicima sednica, jer 1941. godine sveštenik Miloš Smoljanović (službovao u periodu 1940 – 1944), tadašnji paroh pivnički, svedoči da veliki kameni krst stoji na „glavnom raskršću od davnina”.
Početkom Drugog svetskog rata, okupatorska vojna vlast u mnogim mestima, ne samo u Bačkoj, već i u drugim oblastima, uklanjala je sve ono što je srpsko, a posebno velike krstove, koji su, pre svega, bili i ostali znak i obeležje hrišćanstva. Tako se dogodilo i u Pivnicama odmah u početku okupacije.
Godine 1941, mesna politička opština i mađarske vojne vlasti obavestili su Crkvenu opštinu da „krst koji se nalazi na kamenom putu zbog ometanja saobraćaja mora biti uklonjen”.
Sveštenik Miloš i tadašnji časnici Privremenog poverenstva Crkvene opštine pokušali su tada, kao i više puta pre toga, da umole okupacione vlasti da se krst ne pomera, jer on tu stoji od davnina, kao i iz bojazni da se ne bi raspao pri prenašanju, ali u tome, nažalost, nisu uspeli.
Kapetan komandant je izjavio „da je on dobio naređenje da se taj krst ukloni i da se to mora izvršiti, a da će on kao stručnjak – inženjer – lično voditi nadzor rada prilikom vađenja i postavljanja (tog) kamenog krsta”.
Poverenstvo je tada donelo odluku da se krst „postavi pred portanska vrata sa severne strane između dvoreda lipa.Kada krst bude postavljen zapisnički će se konstantovati i osvetiti” (Zapisnik Crkvene opštine, br. 26, iz 1941.godine). Veliki krst je, po obećanju pomenutog mađarskog kapetana, radnički mađarski batoljon preneo i postavio i to besplatno.
Crkvena opština je imala, tom prilikom, troškova samo oko popravke i prenosa ograde oko krsta (za opravku i prenošenje ograde oko krsta, izdata je priznanica Stevanu Supeku, na isplaćenu sumu od 15 penga i 43 filera –Delovodni protokol Crkvene opštine Pivnice, br. 131, od 15. juna 1941), kao i povodom njegovog osveštanja, koje je savršeno 15. juna iste 1941. godine, u prisustvu svih članova Poverenstva i građanstva Pivnica.
Pošto Crkvena opština nije na vreme obavestila Eparhijski upravni odbor o ovom prenošenju, a tražila je odobrenje za izdatke oko prenošenja, a što je kasnije naknadno učinjeno, skrenuta joj je pažnja šta je sve trebalo povodom toga učiniti: „Iz podneska tamošnje Crkvene opštine br. 137, od 26. juna 1941, kojim se traži odobrenje izdataka za prenos krsta, vidi se da je kameni krst uklonjen sa dosadašnjeg mesta. Upozorava se paroh starešina da mu je dužnost bila, pre izvršenja, izvestiti nadležnog Arhijereja, te zamoliti kako blagoslov za prenošenje osvećenog krsta, tako i za razrešenje svetosti mesta sa koga se krst uklanja” (EUO br. 913/prez.-1941).
Naredne, 1942. godine, blaženopočivši Preosvešteni dr Irinej (Ćirić), tadašnji episkop bački, uputio je svoj akt kao poverljiv, pod brojem 472, od 17/4. juna iste godine, svima upravama parohijâ pod predmetom Izveštaj o pravoslavnim krstovima u kome se traži „izveštaj o tome: da li je tamošnji srpski pravoslavni krst, koji se nalazi na vidnom mestu, uklonjen i ako je uklonjen po čijem je naređenju to učinjeno i zašto. Ako nije uklonjen, da li se traži da se ukloni, ko traži i zašto“.
Sveštenik Miloš Smoljanović je već narednog dana odgovorio uglavnom sve ono što smo gore naveli, posvedočivši još jednom da je „krst premešten bez našeg pristanka… Na našu molbu nam je usmeno od strane kapetana i od strane ondašnjeg beležnika mesne političke opštine odgovoreno, da se krst svakako mora premestiti jer smeta saobraćaju i jer je to naređenje više vojne vlasti.”
Od te godine, pa do 2019. nisu činjeni veći i važniji radovi na velikom krstu i on je, nažalost, dospeo u veoma loše stanje. Postojala je namera pedesetih i šezdesetih godina prošloga veka, kao i početkom 20. veka, da se krst prenese u portu, ali na tome se ostalo.
Blagočestivi parohijani parohije pivničke, Budimir Dragičević sa suprugom Milanom, rođ. Crnjanski, i decom Ilijom i Višnjom, po blagoslovu paroha, u potpunosti su obnovili ovaj pravoslavni veliki krst u Pivnicama i ogradu oko njega sa stazom i osvetljenjem, svojim velikim dobrovoljnim prilogom, u godini obeležavanja osam vekova samostalnosti naše Srpske Crkve i time učinili da on ponovo bude vidljivi svedok Gospodnjeg Stradanja i Vaskrsenja, kojim nas On čuva i blagosilja kao i sve žitelje sela, a pred kojim od nedavno savršavamo tri litije: na Krstovdan, Bogojavljenje i Vaznesenje.
[rev_slider alias=“podunavlje-2-„][/rev_slider]
Premeštan od neprijatelja „krsta sa tri prsta”, deleći istorijsku sudbu potomaka onih koji su ga podigli, često zaboravljan i od nas samih, u senci stoletnih lipa, sada krsnovaskrsno svetli na radost svih nas koji smo mu se vratili i preko njega ispovedili svoju veru u Hrista Boga našega, a koju su imali i naši preci, podigavši ga pre 175 godina. „Krestu Tvojemu poklanjajem sja Vladiko i Svjatoje Voskrsenije Tvoje slavim.” Amin. Izvori: Zapisnici Crkvene opštine u Pivnicama (1869 – 1882), (1904 – 1923) i (1940 – 1944); Arhiva Srpske pravoslavne crkvene opštine i parohije u Pivnicama, Spisi i akta za godine 1941. i 1942; Letopis parohije pivničke (1947 – 1976)
